Augustinuskerk wordt orgelplantsoen
MIDDELBURG – Het was zondag 13 juli 2025 dubbel feest in de Middelburgse Sint Augustinuskerk. De Oudkatholieke gemeenschap vierde de liturgische ingebruikneming van het De Rijckere orgel en haar verheffing per 1 juli van statie tot parochie. Dat laatste is een erkenning van volwassenheid voor de groeiende geloofsgemeenschap. De feestelijke eucharistieviering in de kerk werd geleid door aartsbisschop Bernd Wallet, geassisteerd door Wim van den Berg, pastoor van de parochie.
Beeld van Schriftlezing door Dirk van Leeuwen, emeritus vicaris-generaal van de Church of England. Onder de gasten was ook commissaris van de koning Hugo de Jonge (4e van links)
Na het openingsgezang en de inleiding van de viering klonk in de kerk de tekst van de door aartsbisschop Wallet opgestelde oprichtingsakte: ,, Geliefde broeders en zusters, met vreugde maak ik hierbij bekend dat ik, gelet op de jarenlange ontwikkelingen in uw gemeenschap en gehoord het Collegiaal Bestuur van onze kerk, per 1 juli 2025 de statie Zeeland erken als de parochie Middelburg, toegewijd aan de heilige Augustinus, binnen het Aartsbisdom Utrecht. In gehoorzaamheid aan de zending van Christus, en geworteld in de apostolische traditie, zal uw gemeenschap voortaan leven als parochie: gevoed door Woord en Sacrament, verbonden in gemeenschap met elkaar en met het bisdom, en dienstbaar aan de samenleving. De Heer schenke zijn rijke zegen aan de parochie Middelburg, aan pastoor Wim van den Berg en aan allen die haar vormen, opdat zij tot zegen mag zijn voor velen.”
Barmhartigheid
Aartsbisschop Wallet verbond zijn preek over de Barmhartige Samaritaan aan de politieke actualiteit. Hij riep op tot gebed voor de leden van de Eerste Kamer die zich moeten buigen over de omstreden asielwetgeving, op grond waarvan daden als die van de Barmhartige Samaritaan strafbaar worden gesteld. De Samaritaan was als Jezus met ontferming bewogen en daalde tot op ooghoogte af naar de door rovers overvallen man die zwaar gewond ter aarde lag en behandelde zijn wonden, alvorens ook nog diens onderdak te betalen. Wallet verwees hierbij nadrukkelijk naar het verlossingswerk van Christus voor zondige mensen.
Zegening orgel
Bij de zegening van het orgel sprak de aartsbisschop de volgende woorden: ,,Almogende, eeuwige God, U hebt in de dagen van tabernakel en tempel uw volk Israël geroepen U te prijzen met psalmgezang en bazuingeschal. In Christus nodigt U alle volken uit U te loven met psalmen, hymnen en liederen die de Geest ons ingeeft. Om U te prijzen en te danken is dit orgel gebouwd. Wees aanwezig bij deze geloofsgemeenschap en zegen dit orgel. Moge het U bejubelen in dagen van geluk, moge het tot U smeken in dagen van zorgen en verdriet; moge het altijd uw eeuwige schoonheid bezingen en verheerlijken. Geef dat ons leven hier op aarde meer en meer een geestelijke lofzang mag worden in Jezus Christus, onze Heer, door wie ook wij van uw glorie zingen, vandaag en alle dagen.” Organist Bram de Wolf sloot de door bewieroking gevolde zegening af met het spelen van: Sonata de 1° tono para clave o para órgano con trompeta real (José Lidon, 1752-1820). Verder verleenden de volgende mensen muzikale medewerking aan de dienst: Piet Almekinders, Jacqueline Almekinders-van Essen, Carolien Florijn en Jan Boot (cantors) en Anne-Marie de Beer (sopraanblokfluit).
Terug in Zeeland
Het instrument dat zondag officieel in gebruik is genomen is in 1776 voor de Hervormde kerk van Axel vervaardigd door de beroemde Vlaamse broers en orgelbouwers Petrus Josephus en Johannes de Rijckere. Van hen is behalve dat in de Sint Augustinuskerk nog één orgel bewaard gebleven. Dat hangt in de Middelburgse Oostkerk. Het orgel dat nu in de Sint Augustinus kerk pronkt is afkomstig uit de in 2022 gesloten Hervormde kerk van Beek (L), waar het in 1924 naar toe verhuisde. Met de ingebruikname van het instrument komt de droom uit van de mensen achter Stichting De Rijckere-Orgel 1776. Dat zijn de organisten Gerard Boot, André Poortvliet en Bram de Wolf. De laatste is overigens ook vaste bespeler in de Sint Augustinuskerk. Toen hen ter ore kwam dat de kerk in Beek zou sluiten, besloten ze te proberen om het instrument naar Middelburg te krijgen. Nadat Stichting De Rijckere-orgel het in 2022 verwierf werd het instrument gedemonteerd en opgeknapt in de werkplaats van Verschueren Orgelbouw te Ittervoort. Het orgel is nu dus weer terug in Zeeland.
Aartsbisschop Wallet tijdens zijn preek. Rechts pastoor Wim van den Berg.
In de Sint Augustinus stond al een in 1707 door Johannes Duyschot en zijn zoon Andries vervaardigd instrument. Dat is in 1754 uitgebreid door de toentertijd internationaal befaamde orgelbouwer Johann Caspar Müller. Bovendien staat in het bedehuis een kabinetorgel, gemaakt door vaste organist Bram de Wolf. Pastoor Van den Berg verwees naar de Amsterdamse Vondelkerk. Die hangt vol met balginstrumenten en draagt de naam ‘orgelpark’. Met drie instrumenten mag de Middelburgse Sint Augustinus dan ook op zijn minst ‘orgelplantsoen’ heten. Van den Berg verwees tijdens zijn dankwoord nog naar een bijzondere parallel. Het De Rijckere-orgel is op 27 februari 1776 in gebruik genomen in Axel. Laat dat nu ook net de geboortedatum (195 jaar later) zijn van aartsbisschop Bernd Wallet, die het orgel zegende in de Sint Augustinuskerk. Dat is trouwens ook nog diens geboortestad.
OKK in Zeeland
De pastorale aanwezigheid van de Oud Katholieke Kerk in Zeeland dateert van de jaren ’70 van de 20e eeuw. Regelmatig kwamen er geestelijken naar Zeeland om hun geloofsgenoten te bezoeken. Op 15 oktober 1994 volgde de eerste dienst in de kapel van Goes. Op 29 mei 1999 is de Oud Katholieke Statie Zeeland opgericht door aartsbisschop Glazemaker. De parochianen houden sinds 2014 diensten in de Sint Augustinuskerk aan de Zuidsingel in Middelburg. Zij namen dat gebouw over van de Lutherse gemeente die hier samenkwam vanaf 1742 en op 3 maart 2013 er haar laatste dienst hield.
Lees ook: Wim van den Berg: geloven is doen