Column door Jitse Scheffer, predikant van Schouwen aan Zee-west. De column verscheen deze week in Wereldregio, de streekkrant van Schouwen-Duiveland

Ds Jitse Scheffer.

WAAROM IK SCHRIJF?, vroeg Elie Wiesel ooit: ‘misschien om niet gek te worden, of integendeel, juist om de waanzin in zijn diepte te peilen’. Elie Wiesel schreef verschillende boeken over zijn ervaringen in de Holocaust die hij overleefde. ‘Voor de overlevende is schrijven geen beroep’, zei Wiesel, ‘het is een verplichting’: ‘een ervaring niet doorgeven, betekent die verraden’, zo leert de Joodse traditie. ‘Bewaar de namen, de gezichten, de tranen’.

Kunstenaar Gunter Demnig doet dat op een andere manier. Hij is dit jaar 25 jaar bezig met een groot project dat je letterlijk en figuurlijk doet struikelen: Stolpersteine. Deze Struikelstenen herdenken Joden, Sinti en Roma, politieke gevangenen, dienstweigeraars, homoseksuelen, Jehova’s getuigen en gehandicapten die slachtoffers waren van de Nazi’s. De kunstenaar heeft ze Struikelstenen genoemd “omdat je erover struikelt met je hoofd en je hart”. Op iedere steen is de naam, geboortedatum, deportatiedatum, plaats en datum van het overlijden te lezen van de persoon die daar leefde.

Inmiddels zijn er ruim 75.000 stenen geplaatst. Zevenduizend daarvan in Nederland. Voor twee ervan heb ik met een goede vriend het initiatief genomen. Ik moest denken aan wat Elie Wiesel schreef: ‘Bewaar de namen, de gezichten, de tranen’. Toen de steentjes werden ingemetseld in de straat kregen de doden naam én gezicht en vloeiden er tranen bij nabestaanden.

Exodus

‘Dit zijn de namen’ – zo begint de eerste regel van het Bijbelboek Exodus. In het Hebreeuws is het de titel van dit boek: ‘Dit zijn de namen van de zonen van Israël’. Exodus vertelt over de uittocht uit Egypte – het land van angst en dood. Dat is voor mij waar het altijd weer om gaat: dat een mens mag leven in het licht, in vreugde, onder de hoede van de Hemel. De waanzin in zijn diepte kan ik niet peilen, niet van de Tweede Wereldoorlog, niet van de oorlog in Oekraïne, niet van de strijd in Israël en Gaza, de namen van de slachtoffers weet ik niet. Daar ‘struikel’ ik over, dát geeft mij een naar gevoel. De waanzin ‘peilen’ – van ooit en nu – kan ik niet, wél haar benoemen: de waanzin van het onbeschrijflijk leed dat mensen mensen steeds opnieuw weer aandoen. Daarover schrijven / (s)preken is geen beroep: het is een verplichting / een roeping die ik steeds weer voel, van Godswege.  Omdat ik toch altijd weer geloof en hoop dat de Liefde van God in Christus alles overwint.

Jitse Scheffer