Samenwerken om helpende hand te bieden bij geestelijke nood

door Jan Meeusen*

GOES –  De coronacrisis vraagt heel veel van hulpverleners, pastores en geestelijk verzorgers. Zij staan in de voorste linie en maken overuren. De situatie raakt hen professioneel en persoonlijk.

Het is van groot belang dat de kerken en instellingen, vrijwilligers en pastores/geestelijk verzorgers onderling en met de hulpverleningsinstanties samenwerken. Samen kunnen zij de geestelijke nood beter signaleren en waar mogelijk de helpende hand bieden.

Vlak voor de zomervakantie en op donderdag 3 september 2020 kwam de GVC (taskforce Geestelijke Verzorging bij Calamiteiten) bijeen om de stand van zaken te evalueren..

Mogelijkheden

De leden van de GVC hebben allen direct te maken met de coronacrisis‘ in en om de geloofsgemeenschappen. De GVC onderhoudt daarom nauw contact met de GGD en met de VRZ (Veiligheidsregio Zeeland).

De crisis raakt de geloofsgemeenschappen diep. Na de lockdown met het verbod op kerkvieringen en het nabije pastoraat zijn er nu weer mogelijkheden. Er kan weer worden gevierd met inachtneming van de richtlijnen van het RIVM (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu).

Kerkgang

Uit recente waarnemingen blijkt dat veel kerkgangers (nog) niet terugkeren. Velen van hen durven het niet aan omdat zij tot de risicogroep behoren. De vrijwilligers en pastores doen hun best om de kerkvieringen goed en verantwoord te organiseren. Helaas blijkt de opkomst vooralsnog erg mager.

De online kerkvieringen worden wel druk bezocht. Het lijkt dat er gewenning optreedt. Wordt dit de trend, zo vroegen de aanwezigen zich af tijdens de GVC-bijeenkomst. Velen lijken immers de gang naar het kerkgebouw niet te missen.

Er zijn grote zorgen over hen die niet kunnen worden bereikt. Bezorgdheid over hen die afhaken. Er zijn veel signalen over eenzaamheid en depressie.

Daarbij moeten we ook denken aan de bewoners en patenten van de zorginstellingen. De geestelijk verzorgers bereiken hen met moeite. De voorzorgsmaatregelen belemmeren vrij pastoraal bezoek en in vele instellingen vinden (nog) geen kerkvieringen plaats.

Ontkerkelijking

Tijdens de GVC-bijeenkomst kwam ook naar voren of de crisis misschien een extra duw geeft aan de ontkerkelijking. Wellicht is het nog te vroeg om deze vraag te beantwoorden. Zeker is wel dat de kerken naar andere en nieuwe vormen van gemeenschap op zoek moeten gaan. Zeker is ook dat deze crisis een uitdaging is voor het christelijk geloof.

De GVC ziet, samen met  GGD en VRZ, de groeiende risico’s voor de geestelijke volksgezondheid. Een blik in de nieuwsbladen en op het internet levert een beeld op van grote onzekerheid, tegenstrijdig ‘nieuws‘, heethoofdigheid en groeiende onvrede met de situatie.

De eensgezindheid met elkaar en met de getroffenen die we zagen in de eerste crisisfase lijkt te verdwijnen. Het lijkt alsof er nu een mentaliteit groeit van ‘ieder voor zich en de eigen groep‘ waarbij tegelijkertijd de dieperliggende nood (angst, depressie, shock, trauma) buiten beeld raakt.

De hulpverleners en pastores krijgen nauwelijks contact met hen die zwaar worden geraakt door de aanhoudende crisis. Veel angst en zorgen lijken zich in stilte te hullen … Er heerst een verbrokkeld beeld van de situatie.

In veelgebruikte modellen voor crisis/calamiteiten volgt na de ‘desillusie‘ stapsgewijs de fase van ‘herstel ‘.

Voor herstel is echter een referentiepunt, een punt aan de horizon, nodig. Voor alle betrokkenen is dit punt voorlopig zeer ongewis.

‘ Gij weet hoe gemakkelijk een angstig gemoed zich verwikkelt in nodeloze en zelfgemaakte zorgen. ( … ) Bevrijd ons van de inbeelding dat zorgen verdienstelijker zouden zijn dan blijdschap . ‘
Uit een gebed van Sören Kierkegaard.

In het najaar worden er voor pastores en geestelijk verzorgers weer enkele webinars georganiseerd.

Reacties zijn welkom. Mailt u naar: meeusen@xs4all.nl

Jan Meeusen is geestelijk verzorger en voorzitter van de GVC