Worden wie je bent door vormingsonderwijs

door Margreeth Ernens

VLISSINGEN – Godsdienstonderwijs – of beter gezegd het meeromvattende vormingsonderwijs van tegenwoordig – op openbare scholen: hoe gaat dat in zijn werk en wat houdt het eigenlijk in? Ruben Keijts (33)  en Thijs van Wijk (32)  zijn de twee regiobegeleiders van het Protestants Christelijk Godsdienstig Vormings Onderwijs (PC GVO) op openbare basisscholen in Zeeland en op Goeree-Overflakkee, het leeuwendeel van de classis Delta dus.

Bij vormingsonderwijs draait het om de leerlingen, zodat zij kunnen ontdekken wie ze zijn. Bij godsdienstonderwijs gaat het om een godsdienst, waarmee de leerling kennis maakt.

De beide jonge regiobegeleiders geven zich met hart en ziel voor hun werk. Ruben begon in 2011 als jongerenwerker in Terneuzen en kwam via dat werk in contact met het vormingsonderwijs. Dat sprak hem zo aan, dat hij meteen solliciteerde toen er een vacature in Vlissingen vrijkwam. Hij inspireerde Thijs om hetzelfde te doen. ,,Ruben zei dat dit werk heel bijzonder was. En dat is het ook gebleken, ik doe dit heel graag.’’

Worden wie je bent

Voor Ruben en Thijs houdt vormingsonderwijs in dat kinderen kunnen werken aan hun identiteit, aan het vinden van een plek in het geheel van de samenleving, zodat zij mensen worden die nadenken en met anderen kunnen samenleven. ,,Door de vaardigheden en ideeën die zij tijdens de lessen opdoen zullen ze steviger in hun schoenen staan. We willen de verhalen en kennis uit de godsdiensten en levensbeschouwingen voor de kinderen vertalen en bruikbaar maken, zodat ze er inspiratie uit putten om te worden wie ze zijn’’, vertellen Thijs en Ruben.  

Zowel Ruben als Thijs is protestants opgevoed. Beiden zijn meelevend kerklid, hoewel ze door de coronacrisis minder vaak naar de kerk gaan. Ruben is geboren in Vlissingen en woont in Middelburg met vrouw en dochtertje. Hij studeerde aan de Christelijke Hogeschool in Ede (CHE) voor Leraar Godsdienst/Levensbeschouwing. Daarnaast heeft hij de Minor GVO gevolgd, die door verschillende hogescholen speciaal is ingesteld voor GVO. Sinds augustus 2011 is hij voor PC GVO docent Godsdienst/Levensbeschouwing voor de groepen 1 tot en met 8 in Zeeland; Goeree-Overflakkee is daarbij gevoegd in 2018.

Thijs is geboren in Vlissingen, waar hij – inmiddels met vrouw en zoontje – nog steeds woont. Hij heeft de Pabo afgerond op de Hogeschool Zeeland met een minor in filosofie. Daarnaast heeft hij net als Ruben de Minor GVO gevolgd. Thijs is sinds 2013 Rubens collega en heeft een soortgelijk takenpakket.

Veiligheid

Per kind wordt 1 les per week van 45 minuten door de overheid vergoed, dus 40 lesuren per jaar.. ,,Dat is het streven, maar tegelijk ook het minimum’’, zegt Thijs, ,,we zouden heel graag de hele week lesgeven op een school.’’

Ruben staat drie keer drie kwartier per week voor de klas op Het Talent in Middelburg, de rest van de tijd is hij regiobegeleider. ,,Dat is superleuk om te doen, een ideale afwisseling, want dan blijf ik met beide voeten in de klei. Horen wat de kinderen denken van verhalen, de zin van het leven, en met hen in gesprek te gaan hierover. Dat ze nadenken over wie ze zijn en wie ze wíllen zijn. Dat zij vanuit voorbeelden tot eigen conclusies kunnen komen, geïnspireerd kunnen raken en dat je als leerkracht daar deel vanuit mag maken. Tijdens onze lessen kom je vaak bij vragen over de kern van ons bestaan. Kinderen zijn eerlijk en onbevooroordeeld. Het is prachtig met hen op zoek te gaan naar antwoorden. Als vakdocent moet je dit proces bewaken en zorgen dat het veilig verloopt. Je relatie met de kinderen is daarom ook ontzettend belangrijk. En je groeit mee met de school, ik ken die veertig kinderen heel goed. Thijs heeft het moeilijker, die heeft 320 kinderen (op vijf scholen) onder zijn hoede.’’

Thijs: ,,In die drie kwartier moet je tot de kern zien te komen, tot de echte levensvragen. Als leerkracht moet je goed luisteren om te weten hoe een kind ergens over denkt. Dat kind moet zich in de eerste plaats heel veilig voelen. In korte tijd moet je snel diep gaan. Dat is eigenlijk te weinig voor een complex onderwerp. Aan de andere kant is het soms ook prettig om het achter te laten bij de groepsleerkracht, die het kind wél goed kent. Veiligheid is dus heel belangrijk.’’

Recht op vormingsonderwijs

,,Als regiobegeleiders benaderen we scholen en begeleiden docenten. We hebben te maken met verschillende denominaties zoals humanistisch, protestants, katholiek, islamitisch, hindoeïstisch en boeddhistisch. Wij vertegenwoordigen daarin de protestantse stroming.’’

Sinds 2010 wordt het vormingsonderwijs door de overheid gefinancierd. Eerst vanuit een subsidieregeling en sinds 2017 structureel. Voor die tijd werd het werk veelal op vrijwillige basis gedaan. Tegenwoordig hebben deze docenten allemaal een lesbevoegdheid en een specialisatie in hun vakgebied, door bijvoorbeeld de ‘incompany-opleiding’. Ruben en Thijs zijn als regiobegeleiders verantwoordelijk voor de 24 docenten in de regio Zeeland/Goeree-Overflakkee.

,,Vormingsonderwijs vanuit een godsdienstig of levensbeschouwelijk perspectief is een vak waar wij door de overheid voor zijn aangewezen. Deze lessen mogen dus enkel door ons worden verzorgd.’’

De lessen kunnen op alle openbare basisscholen in Nederland worden gegeven, maar in de praktijk gebeurt dat op ongeveer de helft van deze scholen, met een wekelijkse frequentie van 45 minuten per groep. In Zeeland/Goeree-Overflakkee ligt het percentage hoger: op 71 van de 91 scholen wordt vormingsonderwijs gegeven, het PC GVO is vertegenwoordigd op 67 scholen. Het recht hierop en de keuze liggen bij de ouders. Openbare scholen spreken zich niet uit voor een bepaalde godsdienst of levensbeschouwing, maar directeuren zijn vaak pro-actief in dezen: ze inventariseren hoeveel vraag er is naar welk vormingsonderwijs en via de website vormingsonderwijs.nl doen ze hun les-aanvraag. Vormingsonderwijs wordt (nog) niet gegeven binnen het bijzonder onderwijs.

Klankbord

Ruben vindt het uniek om zowel te begeleiden als les te geven. De samenwerking met Thijs ervaart hij als een groot voordeel. ,,We sparren graag met elkaar en met andere docenten. Je hoeft het allemaal niet in je eentje te verzinnen. Je hebt altijd een klankbord, je kunt samen wegen.’’

Thijs ziet als leukste aspecten van zijn vak het voorbeelden geven aan kinderen en collega’s in hun kracht te kunnen zetten. ,,En vergeet de actualiteit niet. In de lessen moeten we zoeken naar de huidige belevingswereld van kinderen. In het voorproces moet je al denken over hoe je iets aanpakt zodat de kinderen er ook iets aan hebben. Eigenlijk gaat het verder dan alleen lesgeven: je bedient de hele regio.’’ ,,In de klas vertel ik graag een verhaal, zoals vanochtend over Abraham en Lot. Ik probeer het inzichtelijk te maken om ze Abrahams keuzes te onderzoeken’’, vertelt Ruben. ,,Ja, keuzes zijn belangrijk, ik heb het onlangs gehad over Sodom en Gomorra, dat ging ook over keuzes maken’’, beaamt Thijs. Ze vinden het allebei bijzonder als kinderen zelf met verhalen komen, waarin ze kwetsbaar durven te zijn, zodat er een intieme sfeer ontstaat.

Zichtbaar zijn

De regiobegeleiders vinden het heel waardevol dat hun werk zichtbaar is, want hoe meer ouders er van horen en weten, hoe meer ouders van het recht op vormingsonderwijs gebruik zullen maken. Momenteel is er geen vacature voor nieuwe docenten, maar wie dit interessant vindt kan voor meer informatie contact opnemen met Ruben via r.keijts@pcgvo.nl of kijken op de website vormingsonderwijs.nl.