Geestelijk gezond blijven in onzekere tijden

door Jan Meeusen*

GOES – De kerken beleven spannende tijden en de 1,5 meter vieringen worden mondjesmaat bezocht. De noodzakelijke coronamaatregelen bedreigen de kerken als geloofsgemeenschappen. Er bestaat grote onzekerheid en men durft nauwelijks vooruit te kijken, zeker nu de regering al openlijk sombert over de naderende kerst. De grote vraag is hoe men geestelijk gezond blijft in deze moeilijke tijd.

Dat kwam naar voren tijdens het digitale overleg dat de GVC (de taskforce Geestelijke Verzorging bij Calamiteiten) dinsdag 3 november 2020 over de stand van zaken had met de provincie Zeeland, de GGD en de Veiligheidsregio Zeeland (VRZ).

Emotionele stadia

Het gesprek werd gevoerd aan de hand van het schema van Zunin en Myers. Dit onderzoeksbureau laat daarin zien hoe mensen omgaan met rampen en crisis en door welke stadia men dan emotioneel gaat. Nu de zo gewenste en gehoopte opgaande lijn uitblijft, lijkt de saamhorigheid verdwenen en de vermoeidheid groeit gestaag. De huidige coronasituatie is geen calamiteit in de bekende betekenis. Ook de GGD en VRZ zien zich door deze pandemie voor een grote uitdaging gesteld, want dit gaat verder dan de bekende protocollen en draaiboeken.

Volgens het schema zijn we nu in de fase ‘working through grieve’: we leven in een rouwproces dat steeds langer lijkt te gaan duren. We doen ons best, maar we missen een hoopvol uitzicht. Dat betekent dat we zullen moeten leren leven met COVID-19.

Hierbij kan men denken aan Psalm 23 vers 2 (Liedboek): Het duistere dal. Hoe kunnen we blijven vertrouwen op ‘de stok en staf’ tot ‘troost en geleide’?

Tips

Het overleg werd besloten met enkele concrete tips:

1. Blijf vooruitkijken (ook voorbij Eeuwigheidszondag). Begin aan de voorbereiding voor Advent en Kerst alsof het de eerste keer is. Reken niet op het bekende en vertrouwde van jaren terug.

2. Wees creatief, denk ‘out of the box‘. Ga naar buiten, breng ‘het kerstverhaal‘ bij de mensen. Denk brutaal en diaconaal. Wees present. Ja, men rekent op ons.

3. Beter enkele activiteiten en 1 viering goed gedaan dan vele verschillende activiteiten die veel energie en menskracht kosten.

4. Spaar de oudere vrijwilligers. Betrek de jongere generaties, buiten- en randkerkelijken bij de voorbereidingen en activiteiten. Werk samen met bijvoorbeeld scholen en jongerenorganisaties.

5. Richten op hoop en troost in het pastoraat. Velen laten zich overspoelen door negatief nieuws en tegenstrijdige berichten. De mensen hebben bemoediging nodig in deze donkere dagen. Houdt hen het ‘goede nieuws‘ voor.

6. Zoek contact met andere geloofsgemeenschappen en met de burgerlijke overheid. Deel elkaars zorgen en help elkaar. Een mooi voorbeeld hiervan is het geregelde overleg in de raadszaal van de gemeente Goes.

7. Ons geloof heeft voldoende kracht in zich om ons te weer te stellen tegen depressie. Dat begint bij erkenning van de crisissituatie zonder je er bij neer te leggen. Ons geloof kan ons veerkrachtig en sterk maken. Geloofsverhalen genoeg om uit de slachtofferrol te kunnen stappen.

8. Zoek contact met instellingen voor hulpverlening. Er zijn veel manieren en methoden om laagdrempelige en praktische hulp te organiseren. Een bekend, veelgebruikte voorbeeld is het schema voor positieve gezondheid. Gezondheid is zo veel meer dan ‘niet besmet‘ of ‘virusvrij‘.

*Jan Meeusen is voorzitter van de GVC