Vaarwel Classis Walcheren
MIDDELBURG – Na bijna 4,5 eeuw is het doek gevallen voor de Classis Walcheren. De laatste vergadering is donderdag 13 april 2018 gehouden in kerkgebouw De Hoeksteen in Middelburg. Het grondgebied van Walcheren zal vanaf mei deel uitmaken van de classis die behalve Zeeland ook de Zuid-Hollandse eilanden Goeree-Overflakkee, Voorne-Putten en de Hoeksche Waard omvat. Deze krijgt mogelijk de naam Classis Delta.
De blik vooruit
Breed Moderamen tijdens de laatste vergadering
Preses dominee Gerrit Ruitenburg uit Zoutelande sprak in zijn openingswoord van een ‘gedenkwaardig’ moment. ,, Het zou een onderwerp kunnen zijn voor de rubriek Trugkieke van Omroep Zeeland. Zo’n terugblik zou hier vanavond in De Hoeksteen ongetwijfeld tal van overwegingen en gevoelens bij ons oproepen. Misschien wel iets van nostalgie of (terug)verlangen naar een kerk die naar jouw idee meetelde en waar de samenleving (nog) rekening mee hield. Hoe verleidelijk zo’n terugblik ook kan zijn, we geven er vanavond niet aan toe. We richten ook vanavond de blik vooruit. Daartoe uitgenodigd door woorden die de evangelist Lukas optekent uit de mond van Jezus.
Afgevaardigden gemeenten
Het gaat over volgen en na-volgen. Het gaat over het in het spoor van Jezus op weg zijn naar de nieuwe werkelijkheid van God waar vrede is, waar liefde de dienst uitmaakt en waar geen onrecht meer te vinden is: de werkelijkheid die de naam draagt ‘Koninkrijk van God’. En of je deze werkelijkheid nu beschouwt als een droom, een opdracht of een ideaal, er voor gaan lijdt geen uitstel! Er is geen tijd voor welke zaak ook, die afleidt van het volgen van Jezus op de weg die Hij voor ons uitgaat. Geen tijd om je bezig te houden van het verleden en geen tijd om nog eens achterom te kijken. Jou wordt gevraagd je blik vooruit te richten, taakgericht te zijn en geen rust te hebben, noch jezelf rust te gunnen zolang dit koninkrijk niet de aanblik bepaalt van de wereld.
Nog meer afgevaardigden
Laat deze avond dan ook vooral een moment zijn op de weg die geen andere kan zijn dan die we als kerk zijn gegaan en hebben te gaan tot aan de dag waarop het koninkrijk is gerealiseerd. Dat alles in eenvoud en oprechtheid, in geloof en gedreven door de liefde. In hartelijke verbondenheid met elkaar onderweg blijven naar dat waarvoor onze oren en ogen zijn opengegaan en waarop wij met alles wat in ons is onze zinnen hebben gezet. Dat is deze wereld in vrijheid, de zevende dag die ons met vreugde begroet. Dan is de ganse schepping aan al haar vergeefsheid voorbij en is al wat ooit was en nu is en ooit zal zijn tot zijn bestemming gekomen”, zo besloot de preses zijn betoog.
Ring Walcheren
Het Breed Moderamen tijdens de laatste vergadering
De vergadering hield zich geruime tijd bezig met de nieuwe ringen. Deze zijn vooral bedoeld als informatie- en ontmoetingsplatform, nu slechts een klein deel van de gemeenten nog zal zijn vertegenwoordigd in de nieuwe classis. De ringen zullen ook de vertegenwoordigers naar de classes aanwijzen. De classis besloot na ampel beraad om de organisatie van de ring niet bij toerbeurt voor kerkenraden te laten geschieden. In plaats daarvan is gekozen voor een stuurgroep van vier personen. Deze wordt aangevuld door een lid dat verantwoordelijk is voor de financiën. Tijdens de vergadering meldden
Gerrit Ruitenburg en Sophie Bloemert
zich reeds drie stuurgroepsleden aan. De financiële zaken worden behartigd door Petra van den Berge, de penningmeester van de op te heffen classis. Van haar en de overige leden van het Breed Moderamen werd afscheid genomen. De leden van de classis stuurden een groet aan Leen Luitwieler, de secretaris, die niet aanwezig kon zijn wegens een ernstige ziekte. Ook waren er waarderende woorden voor ds Sophie Bloemert die de Zeeuwse classes de laatste jaren bijstond als regionaal adviseur. Zij blijft dat overigens doen tot 1 september van dit jaar.
Tijdens de vergadering hield ondergetekende een korte voordracht over het thema:
Classis Delta 1.0 en 2.0: over het water
De inhoud van dit eresaluut aan de Classis Walcheren luidde in grote trekken als volgt:
Woelingen in beginjaren. Tapijt Zeeuws Museum
Aan de avond van de 12e april 2018 is het goed een kort eresaluut te brengen aan de classis, die zeker 444 jaar heeft bestaan. Precies is het niet aan te geven, daar de acta van de eerste decennia zijn verloren gegaan. Duidelijk is wel dat er snel sprake was van een geordend kerkelijk leven nadat Vlissingen in 1572 voor de Prins koos en de Spanjaarden uit de stad verdreef en Middelburg na een lang beleg werd ingenomen in 1574. Reeds in het laatstgenoemde jaar namen vijf predikanten van Walcheren deel aan de Provinciale Synode van Dordrecht. Ze kwamen uit Vlissingen, Veere en Middelburg.
Eén van de eerste dominees op Walcheren was de Waalse predikant D’outreleau, die ook wel met de Latijnse naam Transaquanus werd aangeduid. Hij kwam inderdaad van ‘over het water’. Uit die richting kwam ook de andere dominees, onder wie de in Mechelen geboren Gaspar van der Heyden (1530-1586). Hij koos kort na zijn priesteropleiding voor de nieuwe leer. Die preekte hij In Antwerpen, maar ook in Axel en Hulst in het huidige Zeeuws-Vlaanderen. Gaspar van der Heijden was raadgever van Willem van Oranje en had ook goede betrekkingen met Marnix van Sint Aldegonde (eveneens raadgever van de prins). Van der Heyden werd eerste preses van de Classis Walcheren. Als goed organisator werd hij ook benoemd tot assessor van de in 1578 gehouden Nationale Synode van Dordrecht.
Grote of Onze Lieve Vrouwekerk Dordrecht
In de beginjaren omvatte de Classis Walcheren ook gemeenten van Terneuzen tot Oostende. Dat kwam omdat het door de woelingen tijdens de Tachtigjarige Oorlog toen niet mogelijk was om in die Vlaamse streken een eigen classicaal verband te organiseren. Feitelijk was er toen sprake van een Classis Delta 1.0.
Vanaf de 16e eeuw spraken van de (Nederduitsche) Gereformeerde Kerken. In 1816 ontstond mede door sterke staatsbemoeienis van Koning Willem I de Nederlandse Hervormde Kerk (NHK). Deze ongelukkige manoeuvre bevorderde de komst van Afscheiding (1834) en Doleantie (1886) . De eerstgenoemde ontwikkeling leidde tot de komst van vele Afgescheiden kerken. De Doleantie en de daarop volgende Vereeniging (1892) mondde uit in de stichting van de Gereformeerde Kerken in Nederland (GKN).
De Hoeksteen bood onderdak aan de laatste vergadering
Thans zijn we lid van de in 2004 gevormde Protestantse Kerk in Nederland. Die verenigt de meeste gemeenten die deel uitmaakten van de NHK, de GKN en de Evangelisch-Lutherse Kerk in het Koninkrijk der Nederlanden (ELK). We beleven nu het verminderen van het aantal classes van 74 naar 11.
De CW houdt nu na zeker 444 jaar op te bestaan. Het is passend een eresaluut toe te brengen aan alle mensen die gedurende die bijna 4,5 eeuw hun best hebben gedaan om de kerk te dienen. Het is mijn wens dat de nieuwe classis vruchtbaar mag werken tot eer van onze schepper en verlosser en tot heil van Zijn kerk.
De vergaderingen van de afgevaardigden onze gemeente in de nieuwe classis worden gehouden. Dus zal dan van de bestuurders van deze classis hetzelfde worden gezegd als van de eerste dominees van de CW: zij komen van over het water. Classis Walcheren: vaarwel. Classis Delta 2.0: Welkom.
Wim Staat